Wydziedziczenie

Wydziedziczenie i niegodność dziedziczenia

Wydziedziczenie to pozbawienie zstępnych (dzieci, wnuków itd.), małżonka lub rodziców spadkodawcy prawa do zachowku. Może ono być dokonane tylko w testamencie i tylko na podstawie przesłanek wymienionych w art. 1008 k.c.

Wydziedziczenie może nastąpić wówczas, gdy uprawniony do zachowku:

• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego; 
• dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; 
• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

 Podstawa do wydziedziczenia musi zostać opisana przez spadkodawcę w taki sposób, by za pomocą interpretacji możliwe było ustalenie, która z przyczyn opisanych w art. 1008 Kodeksu cywilnego miała miejsce w danym przypadku. Należy przy tym wskazać, że nie jest wystarczające przywołanie jednej lub kilku podstaw wydziedziczenia z art. 1008 Kodeksu cywilnego. Niezbędne jest opisowe wskazanie, na czym dana przesłanka wydziedziczenia w danym przypadku miała polegać.

Inną instytucją prawa spadkowego jest niegodność dziedziczenia, opisana w art. 928 Kodeksu cywilnego. Spadkobiercę wyłączonego od dziedziczenia z powodu uznania za niegodnego dziedziczenia, traktuje się w taki sposób, jak gdyby nie dożył otwarcia spadku.

Uznać za niegodnego dziedziczenia może tylko sąd i wyłącznie wówczas, gdy spadkobierca: 

• dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciw spadkodawcy;
• podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z powyższych czynności;
• umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez kogoś podrobionego lub przerobionego.

Wydziedziczenie – pomoc prawna

Wydziedziczenie – kiedy można pozbawić bliskich prawa do zachowku?

Choć prawo spadkowe opiera się na zasadzie swobody testowania, ustawodawca przewidział mechanizmy chroniące najbliższych członków rodziny przed całkowitym pominięciem w testamencie. Mowa tu o instytucji zachowku, który przysługuje zstępnym (dzieciom, wnukom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy. Istnieją jednak sytuacje, w których nawet te osoby mogą zostać pozbawione prawa do zachowku. Jak to możliwe? Poprzez wydziedziczenie, czyli formalne wykluczenie z prawa do zachowku, dokonane przez spadkodawcę w testamencie.

Czym jest wydziedziczenie?

Wydziedziczenie dziecka, małżonka lub rodzica to prawnie skuteczny sposób na pozbawienie tych osób zachowku – jednak wyłącznie pod pewnymi warunkami. Wydziedziczenie musi zostać wyraźnie wskazane w testamencie i opierać się na ściśle określonych przesłankach zawartych w art. 1008 Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że spadkodawca nie może swobodnie „wydziedziczyć” kogoś wyłącznie z osobistych animozji. Konieczne są poważne powody, takie jak:

• uporczywe postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,

• dopuszczenie się umyślnego przestępstwa przeciwko spadkodawcy lub bliskiej mu osobie,

• uporczywe niewypełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy.

Jak wydziedziczyć dziecko?

To jedno z częściej zadawanych pytań: czy można wydziedziczyć dziecko z majątku? Tak – ale tylko w oparciu o przesłanki ustawowe. W testamencie należy nie tylko wskazać osobę, która ma zostać wydziedziczona (najlepiej z imienia i nazwiska), ale też opisać konkretny powód, np. rażące zaniedbania, agresję czy uporczywe unikanie kontaktu i pomocy.

Samo ogólne powołanie się na art. 1008 k.c. nie wystarczy. Należy opisać konkretne zachowania osoby wydziedziczanej. W przeciwnym razie sąd – na żądanie osoby pominiętej – może uznać wydziedziczenie za nieskuteczne.

Warto także pamiętać, że wydziedziczenie dziecka nie oznacza automatycznego pozbawienia prawa do zachowku jego dzieci, czyli wnuków spadkodawcy. Zgodnie z przepisami, zachowek może im nadal przysługiwać.

Czy można wydziedziczyć rodzica?

Zgodnie z prawem – tak. Wydziedziczenie rodzica również możliwe jest jedynie w określonych sytuacjach, np. gdy rodzic zachowuje się wobec spadkodawcy w sposób rażąco naganny – dopuszcza się przemocy, celowo unika kontaktu czy odmawia wsparcia w potrzebie. W takich przypadkach, odpowiednio uzasadnione wydziedziczenie może skutecznie pozbawić rodzica prawa do zachowku.

Wydziedziczenie a niegodność dziedziczenia – co je różni?

Warto rozróżnić wydziedziczenie od niegodności dziedziczenia. Pierwsze z nich wymaga działania spadkodawcy – to on musi sporządzić testament z odpowiednim uzasadnieniem. Niegodność dziedziczenia to z kolei decyzja sądu, który może wyłączyć spadkobiercę od dziedziczenia, np. gdy ten dopuścił się przestępstwa wobec spadkodawcy, fałszował testament lub działał podstępnie. Skutek jest ten sam – wyłączenie z dziedziczenia – ale ścieżka prawna i inicjatywa są zupełnie różne.

Pomoc prawna przy wydziedziczeniu

Jak wydziedziczyć dziecko? Czy można wydziedziczyć rodzica? Czy wystarczy napisać testament samodzielnie, czy potrzebna jest forma notarialna? To pytania, które zadają sobie osoby planujące sporządzenie testamentu zawierającego wydziedziczenie. W praktyce każda sprawa jest inna, a skuteczność wydziedziczenia zależy nie tylko od poprawności formalnej testamentu, ale też od precyzji uzasadnienia i dowodów potwierdzających zachowanie osoby wydziedziczanej.

Dlatego w tak delikatnych i jednocześnie istotnych sprawach, jak wydziedziczenie dziecka, małżonka czy rodzica, warto skorzystać z pomocy doświadczonego radcy prawnego.

Skontaktuj się z Kancelarią Aventum

Jeśli zastanawiasz się, czy można wydziedziczyć dziecko z majątku, chcesz wiedzieć jak wydziedziczyć dziecko zgodnie z prawem lub potrzebujesz pomocy przy redakcji testamentu – jesteśmy do Twojej dyspozycji. Kancelaria Aventum oferuje kompleksową pomoc prawną w zakresie prawa spadkowego, w tym doradztwo przy wydziedziczeniu i ocenie jego skuteczności. Skontaktuj się z nami – pomożemy Ci zadbać o swoje interesy z pełnym profesjonalizmem i dyskrecją.

Sprawy spadkowe – pozostałe zagadnienia