Także na gruncie nowej ustawy prawo zamówień publicznych aktualnym pozostał zakaz zawarcia umowy, jeśli wniesione zostało odwołanie do KIO, co potrafi być wysoce problematyczne – zwłaszcza dla zamawiającego. Czy jest to jednak nieuniknione?

Martwy punkt, czyli o „standstillu” słów kilka

Zanim przejdziemy do rozwiązań, pochylmy się na moment nad samym problemem tzw. standstillu, czyli okresu jaki zgodnie z przepisami musi upłynąć, zanim możliwe będzie zawarcie umowy. Jego celem jest umożliwienie wykonawcom, którzy nie zgadzają się z podjętą przez zamawiającego decyzją, skorzystania z przysługujących im środków odwoławczych.

Przykładowo na gruncie art. 308 pzp okres ten wynosi w zależności od przesłania zawiadomienia o wyborze najkorzystniejszej oferty – 5 bądź 10 dni, a na gruncie art. 264 – 10 lub 15 dni.

Reguła ta jednak nie dotyczy sytuacji, o których mowa w art. 577 pzp, tj. wniesienia odwołania. Zamawiający bowiem nie może zawrzeć umowy do czasu ogłoszenia przez Izbę wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze. Standstill wydłuża się istotnie, a zawarcie umowy tkwi w zawieszeniu aż do momentu rozpoznania sprawy.

 

Uchylenie zakazu zawarcia umowy

Przepisy pozostawiają jednak furtkę dla zamawiającego, który może złożyć do Izby wniosek o uchylenie zakazu zawarcia umowy. Uchylenie może nastąpić, jeśli:

1) niezawarcie umowy mogłoby spowodować negatywne skutki dla interesu publicznego, przewyższające korzyści związane z koniecznością ochrony wszystkich interesów, w odniesieniu do których zachodzi prawdopodobieństwo doznania uszczerbku w wyniku czynności podjętych przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia;
2) zamawiający uprawdopodobnił, że odwołanie wnoszone jest wyłącznie w celu uniemożliwienia zawarcia umowy.

Izba zobowiązana jest do dosyć sprawnego – bo w terminie 5 dni od złożenia wniosku – jego rozpoznania, niestety jednak nie przysługuje na nie skarga.

W razie chęci złożenia wniosku należy pamiętać, że Izba nie bada ani skuteczności wniesienia odwołania, ani nie analizuje jego zasadności. Nietrafionym byłyby więc np. próby przekonania Izby, że odwołanie będzie podlegało oddaleniu, więc nie ma podstaw, aby czekać na możliwości zawarcia umowy.

 

Negatywne skutki dla interesu publicznego

Wykazanie pierwszej z przesłanek jest stosunkowo trudne, uzasadnia go wyłącznie nadzwyczajna sytuacja, w której brak wyrażenia zgody na zawarcie umowy przed rozstrzygnięciem odwołania przez Izbę wywoła skutek negatywny dla interesu publicznego. Skutek musi przewyższać korzyści związane z koniecznością ochrony wszystkich interesów, w odniesieniu do których zachodzi prawdopodobieństwo doznania uszczerbku na skutek podjętych przez zamawiającego czynności.

Tak więc wykazanie zasadności uchylenia zakazu zawarcia umowy wymaga przedstawienia nie tylko określonych okoliczności faktycznych związanych z zamówieniem, ale również związku przyczynowo-skutkowego między tymi okolicznościami a negatywnymi skutkami zakazu zawarcia umowy dla interesu publicznego.

 

Odwołanie wnoszone w celu uniemożliwienia umowy

Warto pochylić się na moment nad drugą przesłanką, czyli uprawdopodobnieniem, że odwołanie wnoszone jest wyłącznie w celu uniemożliwienia zawarcia umowy.

Środek zaskarżenia wniesiony wyłącznie w celu uniemożliwienia zawarcia umowy może spowodować uchylenie okresu standstill. Dotyczy to odwołań, przez których wniesienie strona nie zmierza do uzyskania merytorycznego rozstrzygnięcia, lecz wnosi je w innym celu, ukrytym pod pozorem uzyskania ochrony prawnej.

Ustawodawca postawił przed zamawiającym wymóg uprawdopodobnienia, że wyłącznym celem złożenia odwołania jest uniemożliwienie zawarcia umowy. Nie wystarczy więc wskazanie, że jest to jednym z wielu lub nawet głównym celem.

Uchylenie zakazu zawarcia umowy jest instytucją, z której zamawiający korzystają stosunkowo rzadko. A szkoda. Skuteczne uzasadnienie wystąpienia okoliczności, o których mowa w przepisach, nie jest zadaniem najłatwiejszym. Z natury rzeczy nie powinno być – uchylenie zakazu zawarcia umowy ma charakter wyjątkowy. Dlatego też istotne jest korzystanie z pomocy profesjonalnych i kompetentnych pełnomocników.

Kancelaria Prawna AVENTUM stale świadczy pomoc prawną w zakresie zamówień publicznych – zarówno na rzecz zamawiających, jak i wykonawców. Opiniujemy specyfikacje warunków zamówienia (SWZ) i inną dokumentację przetargową oraz pomagamy w prowadzeniu postępowań zamówieniowych. Przygotowujemy odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej (KIO) oraz odpowiedzi na odwołania.

Pomagamy podmiotom publicznym oraz prywatnym zminimalizować ryzyko obecne w postępowaniach zamówieniowych.

W ramach świadczonych usług proponujemy pomoc prawną m.in. w zakresie:

1. opiniowania dokumentacji przetargowej, w tym specyfikacji warunków zamówienia (SWZ);
2. opiniowania ofert składanych przez wykonawców pod kątem zgodności z SWZ;
3. sporządzania odwołań i odpowiedzi na odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej;
4. reprezentacji w postępowaniach przed Krajową Izbą Odwoławczą oraz przed sądami powszechnymi.

 

tel. 792 861 101 – Adam Malik, radca prawny
tel. 609 712 735 – Jakub Pokoj, radca prawny

AVENTUM Kancelaria Prawna

Adam Malik i Wspólnik sp.k.

ul. Stefana Batorego 64A

44-270 Rybnik

NIP: 6423215030

KRS: 0000762549