Sytuacja Frankowiczów w świetle najnowszego orzecznictwa

W tak zwanych „sprawach frankowych” zapadło ostatnio wiele orzeczeń bardzo istotnych z perspektywy Frankowiczów. Wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej są co do zasady korzystne dla konsumentów, którzy muszą borykać się ze spłatą kredytu wziętego we frankach szwajcarskich bądź też dla tych, którzy kredyt frankowy już spłacili.

Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Ilustracyjnie można wskazać na dwa ciekawe orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z 7 grudnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt C-140/22 Trybunał kolejny raz potwierdził, że ocena abuzywności klauzul umownych następuje z mocy prawa, zaś polski sąd powinien zweryfikować te postanowienia z urzędu. Co więcej, w omawianym orzeczeniu podkreślono na prawo konsumenta do żądania zwrotu pełnych kwot, które zapłacił w ramach wykonywanej umowy kredytowej, bez pomniejszania jej o równowartość odsetek, które bank otrzymałby, gdyby umowa ta pozostała w mocy.

Natomiast w wyroku z dnia 12 stycznia 2024 r. w sprawie o sygn. akt C-488/23 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej potwierdził, że roszczenia banków wykraczające poza rozliczenie się z kredytobiorcą z wypłaconego kapitału, powiększonego o odsetki za opóźnienie, pozostają w sprzeczności z prawem unijnym.

Z kolei w wyroku z dnia 18 stycznia 2024 r. w sprawie o sygn. akt C-531/22 TSUE podkreślił, że unijna dyrektywa 93/13/EWG nakłada na sądy obowiązek zbadania z urzędu potencjalnie abuzywnych postanowień umownych, których usunięcie mogłoby podważyć stosunek prawny stanowiący podstawę wierzytelności banku.

Kredyt we frankach a TSUE

Sprawy „frankowe” są przedmiotem wielu orzeczeń TSUE a orzeczenia te są korzystne dla Kredytobiorców, co powoduje, że jeszcze większa grupa „Frankowiczów” decyduje się na walkę z bankiem.

Wobec tak przychylnego Frankowiczom orzecznictwa unijnego trybunału należy zadać pytanie: co zatem powinna obecnie zrobić osoba spłacająca kredyt frankowy bądź osoba, która taki kredyt już spłaciła? Możliwe są dwa rozwiązania: unieważnienie umowy oraz jej „odfrankowienie”.

Unieważnienie umowy kredytu frankowego oznacza, że umowa jest traktowana tak, jakby nigdy nie została zawarta. W przypadku, gdy sąd stwierdzi nieważność umowy, konsument i bank muszą wzajemnie rozliczyć swoje świadczenia. Kredytobiorca rozlicza się zatem z kwoty kapitału otrzymanej od banku a bank z kwoty uzyskanej od kredytobiorcy tytułem spłaty kredytu.

Trzeba jednak mieć na uwadze, że zgodnie z przytoczonym wcześniej orzecznictwem, bank nie może domagać się od kredytobiorcy wynagrodzenia za korzystanie ze środków przelanych tytułem udzielonego kredytu frankowego. Niemożność dochodzenia wynagrodzenia za korzystanie z kapitału przez bank wynika z zasad współżycia społecznego – a w szczególności z zasady zgodnie z którą nikt nie powinien czerpać korzyści z popełnionego deliktu. Niedopuszczalne jest bowiem, by bank osiągał zyski ze stosowania klauzul niedozwolonych w umowach kredytowych, które przecież przygotował i zaproponował konsumentom sam bank.

„Odfrankowanie” kredytu

Innym sposobem rozwiązania problemu frankowego jest jego „odfrankowienie”. Polega ono na usunięciu z umowy wadliwej klauzuli indeksacyjnej. Dzięki temu zabiegowi kredyt hipoteczny staje się zwykłym kredytem złotowym. Umowa zatem dalej obowiązuje strony, z wyłączeniem klauzuli indeksacyjnej. Klient banku w efekcie uzyskuje zatem kredyt tańszy od rynkowego, lecz nadal związany jest umową kredytu oraz ponosi jego koszty.

W przypadku, gdy dana umowa nadaje się zarówno do unieważnienia, jak i do odfrankowienia, korzystniejszym dla konsumenta rozwiązaniem jest unieważnienie umowy kredytu frankowego. W przypadku odfrankowienia, umowa trwa bowiem nadal, ale na korzystniejszych niż dotychczas warunkach. Trzeba jednak pamiętać o wadach unieważnienia umowy – a przede wszystkim o obowiązku zwrotu kapitału uzyskanego z banku, jeśli nie doszło do nadpłacenia kredytu. Stąd też niezwykle istotne jest, by w każdej sprawie frankowej skonsultować się ze specjalistą, który przed podjęciem decyzji dokładnie przeanalizuje wszystkie za i przeciw wniesieniu powództwa.

Jak wskazałem już wcześniej, można wnosić także o unieważnienie umowy, w której kwota kredytu została już spłacona. Takie działanie jest równie uprawnione i skuteczne jak unieważnienie umowy kredytu, który jeszcze jest spłacany. Co więcej, sytuacja osób, które spłaciły kredyt, może być już tylko lepsza, ponieważ wpłacili oni do banku dużo więcej niż otrzymali w wyniku wadliwej umowy kredytu. Takie osoby mają zatem szansę dochodzić przed sądem większej kwoty. Dlatego nawet jeśli ktoś spłacił swój kredyt, to może powołać się na niezgodność umowy z prawem a sąd może orzec o nieważności umowy kredytu. W konsekwencji osobie, która już spłaciła kredyt, należy się zwrot spełnionych w jej wykonaniu świadczeń nienależnych, a więc zarówno rat spłaty kredytu oraz innych kosztów, jak i samego kapitału.

Należy również zaznaczyć, że możliwość unieważnienia umowy po spłacie kredytu wynika z faktu, iż termin przedawnienia roszczeń kredytobiorcy będącego konsumentem, liczy się nie od całkowitej spłaty kredytu, lecz od momentu, w którym dowiedział się on o podstawie swoich roszczeń. Takie stanowisko wynika zarówno z orzecznictwa unijnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jak również polskiego Sądu Najwyższego. Zatem bieg przedawnienia roszczeń kredytobiorcy, będącego konsumentem w związku z nieważną umową kredytu frankowego rozpoczyna się w momencie powzięcia wiedzy o wadliwości umowy lub zakwestionowania umowy frankowej przez kredytobiorcę. Na ogół będzie to moment złożenia przez kredytobiorcę reklamacji lub wezwania do zapłaty nienależnie pobranego przez bank świadczenia w postaci rat kredytu.

W tym stanie sprawy można zadać sobie pytanie: jakie szanse na wygraną z bankiem w sprawie frankowej mają obecnie konsumenci? Na szczęście dla konsumentów, szanse na wygraną z bankiem są bardzo duże. Linia orzecznicza w tym zakresie jest jednolita i sądy co do zasady orzekają na korzyść konsumentów. Należy jednak pamiętać, że każda sprawa jest inna i każdorazowo trzeba dokładnie przeanalizować daną umowę pod kątem możliwości jej unieważnienia czy też odfrankowienia.

Główną przyczyną przegranych spraw frankowych jest brak statusu konsumenta udowodniony przez bank lub brak klauzul abuzywnych w umowie. W sprawach frankowych konsumentem jest osoba, która wzięła kredyt na cel prywatny, a nie w celu finansowania działalności gospodarczej. Z kolei klauzula abuzywna to postanowienie zawarte w umowie z konsumentem nieuzgodnione z nim indywidualnie, kształtujące jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, bądź rażąco naruszające jego interesy. Dlatego tak istotne jest, aby każdorazowo sprawdzić czy konkretna umowa z bankiem rzeczywiście zawiera niedozwolone zapisy i ocenić jaka jest szansa na ich podważenie.

Kancelaria Prawna AVENTUM stale świadczy pomoc prawną w zakresie doradztwa i reprezentacji w sprawach umów kredytowych we frankach.

Pozostajemy do Państwa dyspozycji!

tel.: 882 878 691

mail: biuro@aventum-kancelaria.pl