Naprawienie szkody powinno objąć szkodę w pełnej wysokości. Jednakże są okoliczności, które powodują obniżenie wysokości odszkodowania. Jedną z takich okoliczności jest przyczynienie się poszkodowanego do powstania bądź zwiększenia szkody. Przyczynienie może zaistnieć w każdym reżimie odpowiedzialności.

Co oznacza „przyczynienie się” poszkodowanego do powstania bądź zwiększenia szkody?

Szkoda stanowi następstwo zdarzenia, za które odpowiada dłużnik (sprawca). Natomiast przez „przyczynienie się” należy rozumieć sytuację, kiedy szkoda stanowi następstwo zdarzenia, za które odpowiada dłużnik (sprawca) oraz zdarzenia przypisywanego poszkodowanemu (tzw. przyczyna konkurencyjna). Przy czym niemożliwym jest wyodrębnienie skutków szkodowych każdego z tych zdarzeń oraz przypisania ich oddzielnie sprawcy (dłużnikowi) lub poszkodowanemu.

Przyczynienie poszkodowanego rozróżniamy na:

1. przyczynienie do powstania szkody;
2. przyczynienie do zwiększenia szkody.

Cel wprowadzenia regulacji?

Instytucja przyczynienia służy zapewnieniu realizacji przyjętej w prawie zasady, zgodnie z którą każdy powinien ponosić konsekwencje własnych czynów. Stanowi narzędzie zezwalające na odpowiednie zmniejszenie wysokości odszkodowania.

Przyczynienie jako podstawa obniżenia wysokości odszkodowania

Z treści normy art. 362 k.c. nie wynika wprost, kiedy zachowanie poszkodowanego można zakwalifikować do przyczynienia. Nie można w sposób ogólny określić jakie zachowania poszkodowanego stanowią przyczynienie do powstania czy też zwiększenia szkody.

Uprawnieniem Sądu jest decyzja o obniżeniu odszkodowania z uwagi na przyczynienie poszkodowanego. Jednakże wszelkie okoliczności zdarzenia są poddawane konkretnej i zindywidualizowanej ocenie Sądu.

Do okoliczności badanych przez Sądy zalicza się m.in.: winę lub nieprawidłowość zachowania poszkodowanego, porównanie stopnia winy obu stron, rozmiar doznanej krzywdy. Natomiast nie należy obciążać poszkodowanego konsekwencjami jego adekwatnego zachowania, jeżeli zostało wywołane przez zdarzeniem uzasadniającym odpowiedzialność sprawcy (dłużnika). Zatem zachowanie poszkodowanego będące odruchową reakcją na sytuację (np. na czyn niedozwolony) nie powinno powodować pomniejszenia obowiązku odszkodowawczego sprawcy.

Przyczynienie ma charakter obiektywny, natomiast to elementy subiektywne, jak stopień winy czy porównanie stopnia winy sprawcy i poszkodowanego, są istotne na etapie miarkowania odszkodowania.

Obniżenie wysokości odszkodowania następuję zasadniczo o określony procent proporcjonalnie do stopnia winy obu stron.

Zmniejszenie odszkodowania – czy zawsze?

W ostatnim wyroku Sądu Najwyższego (wyrok SN z dnia 16 lutego 2022 r., II CSKP 333/22 zwrócono uwagę, iż mimo stanowczego brzmienia przepisu art. 362 k.c. nie zachodzi konieczność każdorazowego zmniejszenia odszkodowania, mimo przyczynienia się poszkodowanego do powstania czy zwiększenia szkody. Sąd Najwyższy zaznaczył, że użycie słowa „ulega” przez prawodawcę nie oznacza obligatoryjności zmniejszenia odszkodowania, lecz odnosi się do wskazania czynników istotnych w badaniu „odpowiedniości” zmniejszenia.

Konkludując, zmniejszenie odszkodowania wskutek stwierdzenie przyczynienia się poszkodowanego do powstania bądź zwiększenia szkody należy uznać za zasadę. Natomiast nie jest ona pozbawiona wyjątków.

Kancelaria Prawna AVENTUM stale świadczy pomoc prawną w zakresie doradztwa i reprezentacji przed sądami w sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie, w szczególności poprzez:

1. reprezentację na etapie przedsądowym (wobec sprawcy lub ubezpieczyciela);
2. reprezentację w postępowaniu sądowym;
3. reprezentację w negocjacjach ugodowych.

Pozostajemy do Państwa dyspozycji!
tel.: 882 878 691
mail: biuro@aventum-kancelaria.pl