Co lepiej chroni przed egzekucją: wspólność czy rozdzielność majątkowa?

Co lepiej chroni przed egzekucją: wspólność czy rozdzielność majątkowa?

Najpopularniejszym ustrojem majątkowym małżeńskim w Polsce jest niewątpliwie tak zwana wspólność ustawowa. Wynika to z faktu, że ten ustrój majątkowy małżeński ma charakter domyślny. Powstaje on zatem przy zawarciu związku małżeńskiego, o ile małżonkowie nie postanowią inaczej. Warto zatem poznać wady i zalety małżeńskiej wspólności majątkowej, by podjąć świadomą decyzję w momencie wstąpienia w związek małżeński.

Co zatem oznacza wspólność ustawowa? Wspólność ustawowa, inaczej określana jako wspólność majątkowa małżeńska, oznacza, że niemal wszystko, co zostanie nabyte w trakcie trwania małżeństwa, są wspólne. Tym samym w momencie zawarcia związku małżeńskiego powstaje majątek wspólny małżonków. Każdy z małżonków, nawet w przypadku wspólności majątkowej, posiada jednak swój majątek osobisty. Tak więc w przypadku wspólności małżeńskiej istnieją trzy masy majątkowe: majątek wspólny małżonków oraz dwa majątki odrębne.

Należy przy tym pamiętać, że wspólność ustawowa powstaje jedynie w przypadku zawarcia legalnego związku małżeńskiego, czyli zawartego przed urzędnikiem stanu cywilnego bądź przed kapłanem niektórych kościołów lub związków wyznaniowych, na przykład przez katolickim księdzem. Wspólność majątkowa małżeńska nie powstaje natomiast w przypadku związków nieformalnych, nawet posiadających długoletni staż wspólnego pożycia.

Podstawową zaletą wspólności ustawowej jest należyte zabezpieczenie potrzeb bytowych i majątkowych rodziny. Dzięki powstaniu majątku wspólnego każdy z małżonków może bezpośrednio czerpać z majątku wspólnego oraz dysponować nim w celu zaspokajania potrzeb rodziny.

Powstaje zatem pytanie: dla kogo wspólność ustawowa może nie być korzystna? Powszechnie przyjmuje się, że posiadanie wspólnego majątku może być nieroztropne wówczas, gdy któryś z małżonków prowadzi działalność gospodarczą. Czy jednak tak jest w każdym przypadku?

W przypadku wspólności ustawowej, majątek wspólny stanowi swoistą bazę ekonomiczną małżeństwa. W konsekwencji żaden z małżonków nie może samodzielnie decydować o przypadających mu udziałach w tym majątku czy też o poszczególnych składnikach majątku wspólnego. Wspólność majątkowa jest bowiem bezudziałowa.

Bezudziałowy charakter majątku wspólnego wiąże się zatem z brakiem precyzyjnie określonych udziałach w poszczególnych przedmiotach składających się na majątek wspólny. W konsekwencji w czasie trwania małżeństwa i małżeńskiej wspólności majątkowej, poszczególni małżonkowie nie mogą rozporządzać swoimi udziałami w przedmiotach wchodzących w skład majątku wspólnego. Innymi słowy, nie mogą darować udział w mieszkaniu czy sprzedać udziału w samochodzie – nawet jeśli dany udział przypadłby małżonkowi w przypadku ustania wspólności.

Sytuacja zmienia się dopiero w momencie ustania wspólności małżeńskiej. W razie rozwodu, separacji czy ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdemu z małżonków przypada po równo, po ½ udziałów – bez względu na to, kto i w jakim stopniu przyczynił się do powstania tego majątku. 

Trzeba pamiętać jednak, że z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, by udziały w majątku wspólnym ustalono w proporcjach innych niż równe. Ważne powody to na przykład trwonienie majątku czy też brak przyczynienia się do powstania majątku. Co jednak bardzo istotne, z żądaniem ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd może także wystąpić wierzyciel jednego z małżonków. Wierzyciel, aby wystąpić z żądaniem musi dysponować tytułem wykonawczym przeciwko małżonkowi, a nadto należy uprawdopodobnić, że zaspokojenie wierzytelności wymaga dokonania podziału majątku wspólnego.

Czy jest jednak jakiś plus wspólności majątkowej w przypadku problemów finansowych małżonka? Tak, i znajduje on podstawę w przepisie art. 37 ust. 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym „Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna”. Przykładowo, jeżeli zatem współmałżonek zaciągnął pożyczkę bez zgody i wiedzy żony to tylko mąż ponosi za nią odpowiedzialność a egzekucja z majątku wspólnego jest niemożliwa. Warto o tym pamiętać rozważając ustanowienie rozdzielności majątkowej.

Jako Kancelaria Prawna Aventum chętnie doradzimy jak zabezpieczyć majątek wspólny przed wierzycielami a także w jaki sposób odzyskać długi od nierzetelnych kontrahentów.